Kinh nghiệm thiết lập và tuân thủ nguyên tắc đầu tư chứng khoán

Không phải lúc nào cũng nên có mặt trên thị trường, có giai đoạn chúng ta cần giao dịch một cách năng động nhưng cũng có giai đoạn càng hạn chế giao dịch càng tốt. Tùy từng giai đoạn để chúng ta cần có kế hoạch, chiến lược phù hợp nhằm tối ưu hóa hiệu quả khi đúng và tối thiểu hóa rủi ro khi sai.

Thiết lập nguyên tắc và tuân thủ nguyên tắc trong đầu tư chứng khoán là rất cần thiết

Trước đây, khi mới tham gia vào thị trường chứng khoán, gần như ngày nào tôi cũng chăm chú vào bảng điện, soi chart, xem diễn biến thị trường, cổ phiếu từng giây, từng phút và có thể giao dịch mọi lúc, mọi nơi. Điều này dẫn tới việc tôi hay bị loạn chưởng, bị cuốn vào các giao dịch quá ngắn hạn mà vô tình che mất tầm nhìn dài hơn, xu hướng lớn hơn và nhất là hay bị bảng điện, cảm xúc dẫn dắt, dễ hưng phấn mua khi tăng, hoảng sợ bán khi giảm và mua bán các cổ phiếu không theo nguyên tắc đặt ra. Vì vậy tôi bị thua lỗ, loạn chưởng trong những năm đầu tiên vào chứng trường.

Trải qua thời gian trải nghiệm, rèn luyện và nhất là nhờ các sai lầm, thua lỗ tôi rút ra các bài học, giải pháp để dần dần phát triển phương pháp đầu tư, kĩ năng giao dịch sao cho phù hợp, hiệu quả với bản thân. Một trong những kinh nghiệm quan trọng tôi nhận thấy là việc phải biết khi nào nên tích cực giao dịch, đầu tư với tỉ trọng cổ phiếu cao trong danh mục và khi nào thì hạn chế, giảm tỉ trọng, quy mô vị thế xuống, thậm chí là thoát hẳn ra ngoài để thoải mái, bình thản phân tích, chờ những cơ hội mới.

Giai đoạn nào nên giao dịch năng động?

Thời điểm nào thì nên giao dịch sôi động?

Khi gặp giai đoạn thuận lợi với một số trường hợp dưới đây, tôi sẽ giao dịch mạnh, thậm chí dùng margin cao để tận dụng cơ hội:

• Thị trường có xu hướng tốt, trong uptrend
• Phương pháp của tôi phù hợp với giai đoạn này
• Tỉ lệ chiến thắng của tôi ở mức cao, ví dụ mua vào 5 cổ phiếu mà lãi tới 4

Giai đoạn nào nên hạn chế giao dịch?

Thời điểm nào nên dừng giao dịch?

Khi gặp giai đoạn khó khăn với một số trường hợp dưới đây, tôi sẽ giảm giao dịch, hả tỉ trọng, thậm chí thoát hẳn khỏi thị trường chờ đợi cơ hội mới:

• Thị trường có xu hướng xấu, trong downtrend
• Phương pháp của tôi không phù hợp với giai đoạn này
• Tỉ lệ chiến thắng của tôi thấp, ví dụ mua vào 5 cổ phiếu mà lỗ tới 4

Lợi ích của việc thoát ra sớm khi cổ phiếu xuất hiện tín hiệu bán
Tại sao tôi thường rất quyết đoán bán ra khi cổ phiếu vi phạm các nguyên tắc bán của mình hoặc xuất hiện rủi ro hoặc đơn giản là tôi cảm thấy không thoải mái, stress khi nắm giữ vị thế đó. Dưới đây là 1 số lợi ích mà tôi đánh giá việc tuân thủ nguyên tắc bán sẽ mang lại cho nhà đầu tư:

1. Tránh thua lỗ thêm: Việc thoát ra sớm giúp tôi tránh thu lỗ thêm nếu cổ phiếu tiếp tục giảm, biến động ngắn hạn khó lường nên tôi xác định tuân thủ nguyên tắc chứ không dự đoán.
2. Tránh chôn vốn: Nếu không bán sớm, tiếp tục nắm giữ vị thế cũ thì khi xuất hiện 1 cổ phiếu mới đáp ứng tiêu chí mua của tôi, tôi dễ bị chôn vốn vì không kịp hoặc khó chuyển đổi kịp qua cổ phiếu mới. Lý do là vì cổ phiếu cũ đã giảm mạnh, lúc này tâm lý sẽ khó dám bán vì bán thì sợ trúng đáy, mua cổ phiếu mới thì không chắc tăng được không.
3. Tinh thần thoải mái, tránh stress, áp lực dễ dẫn tới các quyết định sai lầm tiếp theo. Nếu tiếp tục nắm giữ vị thế mà không bán sớm khi xuất hiện rủi ro, tôi dễ bị stress, áp lực khi giá tiếp tục giảm. Sai lầm sẽ dễ nỗi tiếp sai lầm vì khi đó trí không còn minh mẫn, cảm xúc tác động mạnh.

Chẳng hạn ở giai đoạn vừa qua, nửa cuối tháng 4/2018, tôi tránh được cú rơi mạnh ngắn hạn mặc dù không dự đoán được thị trường sẽ giảm và bản thân tôi cũng không bao giờ dành nhiều thời gian để dự đoán thị trường vì rất khó để dự đoán được những biến động ngắn hạn. Tôi luôn dành thời gian để tập trung quản lý danh mục của mình hơn là dự đoán điều gì xảy ra, nhận thấy các cổ phiếu trong danh mục hoặc dự định mua mới xuất hiện rủi ro hoặc vi phạm nguyên tắc bán nên tôi đã kỷ luật, quyết đoán bán ra nhằm bảo toàn vốn hoặc lợi nhuận. Nhờ vậy, tôi may mắn thoát được giai đoạn giảm vừa qua.

Như HDB tôi bán vùng 46-48 nay chỉ còn 40, HDG bán vùng 48-49 nay còn 40, VHC bán vùng 73-74 nay còn 51. Rõ ràng mặc dù tôi không dự đoán được thị trường và giá cổ phiếu trong ngắn hạn, nhưng nhờ kỷ luật nên đã tránh được một nhịp rơi mạnh 20-30%.

Trước đây tôi từng thua lỗ nhiều lần như này, điển hình như các đợt sóng giảm mạnh tháng 6/2013, biển Đông tháng 4/2014, tỷ giá tháng 8/2015. Nhưng nhờ kiên trì rèn luyện, xem thất bại như bài học, xây dựng các nguyên tắc, rèn khả năng kiểm soát cảm xúc, tuân thủ kỷ luật nên tôi đầu tư ngày càng tốt lên, đạt được sự tăng trưởng tốt mà bền vững, ít rủi ro. Và tôi tin mọi người cũng sẽ thành công nếu có sự kiên trì, có những nguyên tắc đúng đắn và tuân thủ 1 cách chặt chẽ.

Hiện tôi vẫn đang theo dõi chứ chưa giải ngân mới vì chưa thấy cổ phiếu nào chuẩn theo phương pháp của tôi xuất hiện cũng như không cố gắng tìm kiếm lợi nhuận khi thị trường bị nhiễu, biến động mạnh, xác suất chiến thắng thấp. Tôi chỉ xác định tham gia khi có cơ hội lớn, tỉ lệ cơ hội:rủi ro đáp ứng tiêu chuẩn của mình.

Tôi thường suy nghĩ như này: lúc trời nắng, khô ráo thì chúng ta mới nên ra đường, mới có thể đi với một tốc độ cao để nhanh tới đích, còn khi trời mưa to, gió lớn thì nên hạn chế đi lại, giảm ngay tốc độ hoặc tìm ngay chỗ trú, thậm chí nếu có bão thì phải tìm nơi an toàn để ẩn nấp, chờ bão qua, trời đẹp ta lại tiếp tục hành trình. Quan trọng là phải sống sót thì mới có thể viết tiếp ước mơ.

Điều tôi muốn chia sẻ là mọi người hãy nên có nguyên tắc, chiến lược để biết khi nào mình nên giao dịch 1 cách năng động, khi nào nên hạn chế giao dịch. Chúng ta hãy tuân thủ 1 cách kỷ luật các nguyên tắc đặt ra, nhằm tránh bị các biến động ngắn hạn cuốn vào, tránh bị cảm xúc, bảng điện dẫn dắt để đạt được mục tiêu đầu tư vừa an toàn vừa hiệu quả.

Bản chất thị trường chứng khoán là những hành vi tâm lý lặp đi lặp lại, vì vậy chúng ta nên ghi chép lại những sai lầm, những bài học và đề ra giải pháp để tránh lặp lại những sai lầm đó trong tương lai. Thị trường giảm mạnh khiến ta hoảng sợ, thị trường tăng mạnh lại khiến chúng ta hưng phấn, tham lam. Cảm xúc sẽ đi theo biến động thị trường, biến động giá của cổ phiếu. Rồi rất nhanh thôi, khi thị trường tăng, nhiều nhà đầu tư sẽ lại quên đi những sai lầm của quá khứ và rồi lại “sai mà như chưa từng sai”.

Ghi chú: bài viết này được đăng lại của thành viên Vngrowth của diễn đàn F319